Yakıt Filtresi
Yakıt sisteminde herhangi bir tıkanma ve hasar oluşmaması için yakıtın çok iyi filtrelenmesi gerekir. Kötü filtrasyon motor performansının düşmesi, yakıt tüketiminin artması, motorun çalışmasında arızalar ve motor ömrünün kısalması gibi sorunlara yol açar. Yakıt filtreleri, yakıt sistemleri ve motorlar için çok tehlikeli olan katı partiküllerden yakıtın temizlenmesini sağlar.
Yakıt pompası, karbüratör ve enjeksiyon motorları yakıttaki yabancı partiküllere karşı çok hassastır. Bir litre yakıtta en fazla 1 mm’ye kadar yabancı partikül bulunabilir. Otomobillerin yakıt sistemine takılan filtreler, motorun verimini artıracak ve motor parçalarının ömrünü uzatacak şekilde olmalıdır. Bu filtrelerin işlevi de katı partiküller ile birlikte temizleme suyu, parafin ve organik madde artıkları (suda yaşayan ve yakıta karışan bakteriler) olmasıdır. Yakıt filtresinin verimliliği, kullanılan yakıtın kalitesine ve motorun genel durumuna (aşınma) bağlıdır. Karbüratörlü motorlardaki yakıt filtreleri, %99 verimle 8 mikrometreye kadar partikülü temizleyebilir. Enjeksiyonlu motorlarda bu oran 2-3 miktometre çaplarına kadar düşer.
Yakıt filtrelerinde kullanılan kağıdın gözenek boyutu diğer filtrelere göre daha küçüktür. Bunun nedeni daha yüksek yakıt viskozitesi ve yakıtın çok iyi filtrelenmesi ihtiyacıdır. Kağıdın gözenek boyutunun gereğinden büyük olması durumunda çok küçük taneli yabancı partiküller filtrelenmez ve bu da yakıt sisteminde tıkanmaya veya başka hasarlara neden olur.
Filtrasyon elemanı, motorun ihtiyacına cevap verecek yeterli filtreleme alanına sahip olmalıdır. Bu, filtre elemanının tasarımı sırasında motora özgü değerler dikkate alınarak sağlanır. Kullanıldığı motora göre yine bazı yakıt filtrelerinde kirlilik sensörü ve su tahliyesi için tahliye tapası bulunmaktadır. Yakıt filtrelerinde by-pass sistemleri ve dönüş sistemleri ihtiyaç duyulmadığından kullanılmaz.
Yakıtın önemli ölçüde temizlenmesi ve filtre ömrünün uzatılması, çok kademeli filtreler aracılığıyla sağlanabilir. Yakıt sistemlerinde silindirlere giden yakıtın tamamı filtrelerden geçtiği için temizlenir. Motorun yakıt deposundan gelen yağ en az bir filtreden geçer ve bazen filtre sayısı üçe kadar çıkabilir.
Rafinerideki yakıt, yakıt ikmali, yakıt boşaltma ve nakliye sırasında kirlenir. Motorun verimini artırmak ve istenilen güçte çalışmasını sağlamak için yakıtın filtrasyonu çok önemlidir. Filtrenin uzun süre değiştirilmediği durumlarda yakıt yeterince süzülmeyecek ve motora yeterli miktarda yakıt girmeyecektir. Motordaki pembeleşmenin ana nedeni budur.
Filtreler aşağıdaki alt gruplara ayrılır:
Yardımcı filtreler: Bu filtreler genellikle bir ekran gibidir. İşlevleri, büyük ve katı parçacıkları, karışık kirleri, organik atıkları ve suyu yakıttan ayırmaktır.
Ön filtreler: Filtrasyon kısmı özel olarak geliştirilmiş ve dokusuz malzemeden (dokudan) yapılmıştır, orta ölçekli katı partiküllerin temizlenmesini sağlar.
Su ayırıcılar: Yakıt sistemlerinin ayrı elemanları olabilir veya filtreye yerleştirilebilirler. Suyun yakıttan ayrılması, çökeltmenin kimyasal reaksiyonu ile yapılır.
Yardımcı filtreler: Hacimleri genellikle daha büyüktür ve yüzeyleri kağıttan yapılmıştır. Daha etkili bir filtrelemeyi garanti ederler.
Yakıt filtreleri yapılarına ve temizleme yöntemlerine göre üç gruba ayrılır:
Lineer filtreler: Karbüratörlü ve enjeksiyonlu arabalarda kullanılırlar. Dış kaplama metal olup, iç filtrasyon kısmı kağıt pilelerden oluşmaktadır. Bazılarının dış kısmı plastikten yapılabilir. Bu tip filtrelerin özelliği çok geniş filtrasyon yüzeyidir ve özellikle benzinli motorlarda kullanılır. Modern dizel motorlarda, filtrasyon parçaları yüksek basınca dayanıklı kağıt pilelerden yapılmış filtreler kullanılmaktadır. Yüzeyleri çok daha geniş olduğu için daha etkili filtrasyon sağlarlar ve uzun süreli kullanımlardan sonra bile emme kabiliyetlerini korurlar.
Demonte filtreler: Daha çok iş makinalarında kullanılırlar. Kullanım süresi sona erdiğinde dış (metal) kısım muhafaza edilir ve iç kısım değiştirilebilir. Bu tür filtrelerin avantajı, oldukça ucuz olmaları ve değiştirilmelerinin kolay olmasıdır. Ancak bu değiştirmeler sırasında yakıt sistemine pislik girme riski olduğu unutulmamalıdır.
Dönerek monte edilebilen filtreler: Yapıları yağ filtrelerine benzer ancak bu filtreler montaj süresini minimuma indirmek için spirallerle sabitlenmiştir. Kullanılmış filtreler demonte edilebilir ve hemen yenileri takılabilir. Bu tip filtrelerde genellikle su ayırma kamerası da bulunur.
Yakıt filtreleri kullanıldıkları yere göre üçe ayrılır:
Benzin Filtresi: Bu tip filtrelerde tel veya kağıt filtreler kullanılmaktadır. Tel filtre benzin deposuna, benzin pompasına ve karbüratörün benzin girişine monte edilmiştir. Kağıt filtre, benzin pompası ile karbüratör arasına yerleştirilmiştir. Bu tür filtreler benzin enjeksiyon sistemlerinde de kullanılmaktadır.
Dizel Yakıt Filtreleri: Dizel motorlarda genellikle kartuş tipi filtreler kullanılmaktadır. Bu filtrelerin üretiminde; pamuk ipliği, düşük bükümlü pamuk ipliği, akordeon şeklinde pileli kağıt, selüloz diskler, yün iplikle dokunan torbalar ve sık örgü filtre torbaları kullanılmaktadır. Dizel yakıtı temizlemek için öncelikle yüksek basınç pompasının girişine çok iyi bir filtre yerleştirilir. Ayrıca tank ile makine arasına veya şanzıman pompası ile yüksek basınç pompası arasına veya her iki konuma da filtre yerleştirilmesi gerekebilir.
Gaz (LPG) Filtresi: Son yıllarda LPG’li araçların artmasıyla birlikte kullanılmaya başlanan yakıt filtresidir.
Filtreleri içlerinde kullanılan elemanlara göre aşağıdaki alt gruplara ayırabiliriz:
Metal eleman filtreler
Kağıt elyaf filtreler
Keçe elyaf filtreler
Tambur tipi filtreler
Kumaş elyaf filtreler
Kil elyaf filtreler
Pamuk elyaf filtreler
Filtre Bakımı:
Filtrelerin zamanında uygun bakımı, yakıt sistemindeki parçaların arızalarını azaltır ve uzun ömürlü olmasını sağlar. Tüm bakım işlemleri için makine üreticisi firmanın talimatlarına uyulmalıdır. İstenilen periyotlarda filtre kabının alt kısmındaki kanaldan temizleme işlemi yapılır. Filtre elemanı veya elemanları temizlenir, değiştirilir. Sistemdeki fazla su nedeniyle bazı durumlarda ametal filtre elemanı şişer ve filtre uygun miktarda yağın geçmesine izin vermez, motor itişi azalır. Bu durum fark edildiğinde elemanın derhal değiştirilmesi gerekmektedir.